2021’in son günlerinde TBMM’de kabul edilen Paris İklim Anlaşması ve Glaskow’da yapılan COP26 İklim Zirvesi toplumun belleğinde yer aldı.

On kişiden dokuzuna sorsanız içerikleriyle ilgili doğru cevaplar alamasak da artık biliyoruz ki Dünya ısınıyor ve bugün yaşadığımız iklim değişiklikleri, ileride daha çok gündemimize oturacak felaketlerin habercisi. Dünya ülkeleri ve BM- Birleşmiş Milletler kurdukları kuruluşlarla düzenledikleri konferanslarla toplumları aydınlatmaya ve önlemler almaya gayret ediyor.

Kyoto protokolü kanun tasarısı 05.02.2009’da TBMM’de çıkarılan bir kanunla kabul edildi. Sonrasında Türkiye 2010-2020 yıllarını kapsayacak Ulusal İklim Değişikliği Strateji Belgesini kabul etmiş ve bu belgeye dayalı Ulusal İklim Değişikliği Uyum Stratejisi ve Eylem Planı (2011- 2023) hazırlanmıştır.

Çevre, Şehircilik ve İklim bakanlığı web sitesine girdiğinizde veya Google üzerinden açık kaynaklarda bu strateji belgelerini bulabilirsiniz. Ancak o kadar uzun ve karmaşık detaylar var ki umarım okurken sıkılmazsınız.

Bunun dışında her yıl hazırlanan bütçeler de stratejik belgedir. MGK ve Cumhurbaşkanlığı Strateji Başkanlığı koordinatörlüğünde hazırlanan stratejik belgeler ile birçok bakanlığın hazırladığı stratejik belgeler de var. Hatta Büyükşehir belediyeleri başta olmak üzere, tüm belediyeler de bütçelerini hazırlarken ve yıllık faaliyetlerini planlarken kendi stratejik uyum eylem planlarını hazırlıyorlar.

Bu planları okuduğunuzda harika bir tablo görürsünüz. “Keşke bu anlatılanlar bizim ülkemizde olsa” diye iç geçirirsiniz. O denli pembe tablolardır yani. Mesela Hedef enflasyonun hala yüzde 5 olup da TUİK enflasyonunun yüzde 36, ancak piyasada hissedilen enflasyonun (ENAG dahil) yüzde 80’lerde olduğu gibi tutarsızlıklar ve gerçekleşmeler vardır. Devlet kurumlarımız hedefler gerçekleşmese bile gelecek yıllarda bıkmadan usanmadan tekrar, tekrar benzeri pembe hayaller ve umutlarla dolu stratejik belgeler üretirler. Çünkü bilirler ki;

* Vatandaşın kahır ekseriyeti hatta siyasetçilerin çoğu bu belgeleri okumaz.

* Okuyan olup da eleştirse bile gerçekleştirmeyen siyasetçilerden hesap sorulmaz.

* Bir süre tartışılır. Ancak sürekli değişen/ değiştirilen gündem nedeniyle bir süre sonra unutulur.

Meselenin iki tarafı var anlamadığım.!

1. Bu stratejik belgeleri hazırlayanlar gerçekten strateji kavramını bilen ve içselleştirmiş kişiler midir? Hangi eğitim kurumlarında strateji eğitimi almışlardır? Bu konudaki yazım; https://abaybarsgogez.net/strateji-ve-siyaset/
2. Bir ülkenin stratejik belgeleri ve hedefleri en az Anayasa kadar önemlidir. Zırt, pırt değişmez. Tutarlı olmalıdır. O halde iktidarıyla ve muhalefetiyle sürekli değiştirilen ve hedefleri tutturulmayan strateji belgeleri neden hazırlanır?

Gözlemlediğim bir konu daha var. Türkiye’de üç türlü stratejik belge üretiliyor.

• Yurt dışı kuruluşlar için hazırlanan, uluslararası değerlerle karşılaştırmalı makyajlı stratejik belgeler.
• İktidarın kamuoyuna şirin gözükmek için hazırladığı, ülke gerçekleriyle alakası olmayan göstergelerle dolu strateji belgeleri.
• İş dünyasını ve sosyal yaşamı temsil eden STK’lar, sendikalar, düşünce kuruluşları ve üniversiteler tarafından hazırlanan gerçeklerle yüzleştiğimiz strateji belgeleri.

Baktığınız zaman devlet kurumlarının hazırladıkları strateji belgelerine atıflar yapılsa da, belgenin içeriğinde bu verileri çürüten, kendi gerçeklerimize uygun hedefler yazılıdır.

Tüm bu karmaşadan sonra Türkiye’nin finans, hukuk, eğitim, çevre, sanayi, tarım vb. sektörlerinin elinde hangisine uyacaklarına karar veremedikleri bir sürü belge vardır ve içinden çıkabilmek, kendi stratejilerini belirleyerek uygulayabilmek neredeyse imkansızdır. Maalesef yurt dışından Türkiye’ye bakan yabancı kurum ve kuruluşlar da bu istikrarsızlık nedeniyle şaşkınlık içindedirler.

Tekrar Ulusal İklim Değişikliği Uyum Stratejisi ve Eylem Planı (2011- 2023) strateji belgesine dönersek.

Ulusal strateji ve eylem planları, bakanlıkların stratejik planları ve bakanlıklarca geliştirilen tematik stratejiler, eylem planları ve programlarla desteklenmektedir. Bunlardan bazıları:

• 10. Kalkınma Planı (2014-2018)

• Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı (2015-2018)

• Bütünleşik Kentsel Gelişme Stratejisi ve Eylem Planı (2010-2023)

• Çölleşme ile Mücadele Ulusal Stratejisi ve Eylem Planı (2015-2023)

• Sanayi Stratejisi (2015-2018)

• Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planı (2017-2023)

• Ulusal Havza Yönetim Stratejisi ve Eylem Planı (2014-2023)

• Ulusal Kuraklık Yönetimi Strateji Belgesi ve Eylem Planı (2017-2023)

Bu ulusal belgeler referans alınarak tüm bakanlıklar, belediyeler, mülki amirler ve stratejik kurumlar da İklim Değişikliği Uyum Stratejisi ve Eylem Planlarını hazırlamak zorundadırlar. Planlarda şu başlıklardaki sektörlerde HEDEFLER VE ÇERÇEVELERİ belirlenmiştir.

• Enerji
• Ulaştırma
• Sanayi
• Binalar ve kentsel dönüşüm
• Tarım
• Atık
• Ormancılık sektörü ve yutak alanlar

Mesela 30 Büyükşehir belediyesi geçiş döneminde 2022’ye kadar Uyum Eylem Planlarını hazırlayacak, daha sonra da tüm belediyeler kendi coğrafi ve demografik yapılarına göre hazırlıklarını yaparak, 2030 yılında karbon-sera gazı salımlarını yüzde 30 azaltacak şekilde uyum eylem planlarını hazırlayacaktır. Kaç büyükşehir ve il-ilçe belediyesi hazırlayabilmiştir?

İBB- İstanbul Büyükşehir belediyesi eski başkanı Kadir TOPBAŞ aynı zamanda Birleşmiş Kentler ve Yerel Yönetimler (UCLG) Başkanlığı yapmıştır. 21. Birleşmiş Milletler (BM) İklim Değişikliği Taraflar Konferansı (COP21) kapsamında düzenlen "Yerel Liderler İklim Zirvesi"ne başkanlık da yapmıştır. Tüm diğer belediyelere referans olacak şekilde İBB İklim değişikliği uyum Eylem Planı 2018 yılında hazırlanmıştır. Bu sürece gidişte izlenen yol haritası ve bilgilere www.iklim.istanbul sitesinden geçmişte ulaşılsa da, nedense bugünlerde siteye giremiyoruz. Sayın Ekrem İMAMOĞLU son İklim İstanbul konferansında; “İstanbul için 14 başlıkta uyum eylem planında değişiklikleri/ hedefleri revize ettiğini” açıklamış (zaten 2018 Uyum Eylem Planının her 2 senede bir revize edilmesi gerekir ve yapılan budur), bundan böyle çalışmalar için İstanbul Planlama Ajansı ve Çevre Koruma Müdürlüğü sitelerine taşımayı öngörmüş ama bu sitelerde geçmişe yönelik bilgilere ulaşmak mümkün olamamaktadır. Umarım bu konuda İBB BEYAZMASA’ya da yaptığım uyarılar çerçevesinde gerekli önlemler alınır.

İklim değişikliği uyum stratejisi eylem planından bazı örnekler;

İlgili olun veya olmayın şöyle bir raporlara bakıp da hedeflerimiz neler diye incelemeye kalksanız büyük sabır göstermeniz gerekir. Ancak başta iktidar olmak üzere, siyasi karar alıcılar bu zahmete!! katlanmak ve ne gibi hedefler belirlenmiş diye incelemek zorundadır. İşte bu yüzden Twitter’de bazı paylaşımlarda bulundum. Yazımı da bu paylaşımlarla bitirerek, 2023 için belirlenen bu hedeflere ne kadar ulaşılabildiğini takdirlerinize bırakıyorum.

NOT; Bu arada Glaskow COP26’da tüm dünya ülkeleri gibi Türkiye de daha önce belirlediği hedefleri revize ederek (Örneğin 2030’da yüzde 30 yerine yüzde 50 sera gazı azaltımı uygulayacağını taahhüt etmiş), strateji belgelerini değiştirecektir. Sizce yükseltilen bu hedefleri tutturabilme şansımız nedir?

Sevgiler ve saygılar sunuyorum.

1. Türkiye İklim Değişikliği Uyum Stratejisi ve Eylem Planı

https://webdosya.csb.gov.tr/db/iklim/editordosya/uyum_stratejisi_eylem_plani_TR.pdf

Öncelikli Hedef 1; "İklim Değişikliği Etkilerine Uyumun Su Kaynakları Yönetim Politikasına Entegresi"

Türkiye’de tüketilebilir yüzey ve yeraltı suyu potansiyeli 112 milyar m3/yıl @tcbuyuksehir ++

2. DSİ; Ekonomik-kullanılabilir su miktarını geliştirecek. %2 yıllık nüfus artışı yavaşlayıp 2023'de 100 milyon nüfus varsayılmış. Yaşam seviyesi arttıkça 270 lt/gün/ kişi kullanım, kayıpları azaltıp tasarruflarla AB standardı 150 lt/gün olacak. Oldu mu? @dsi_gn_md @csbgovtr ++

3. 2014'de çıkan yönetmelikle kayıp/kaçaklar; Büyükşehir ve iller 5 yılda %30 sonraki 4 yılda %25'e,

Diğer belediyeler 9 yılda %30 sonraki 5 yılda %25'e indirmek zorundalar. Aksi halde vatandaş kayıp/ kaçağı faturayla ödüyor. Kaçı başardı! @herkesicinCHP @Akparti @MHP_Bilgi ++

4. Öncelikli Hedef 5; "Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının İklim Değişikliği Etkileri ve Direnci Artırıcı Ekosistemin, Sürdürülebilirlik Dikkate Alınarak Planlanması" 2023'e kadar toplam üretimde yenilenebilir enerji payı %30’a çıkarılacak. (HES dahil.) ++

5. Yerli kömür, HES, RES, JES, GES başta; Enerji arz güvenliği ve iklim değişikliği hedeflerine uygun en üst düzeyde yararlanılacak. İklim değişikliğinin su kaynakları ve doğal sistemlere baskısı ile HES’ler, doğayı tahrip etmeden su kaynakları rasyonel kullanılarak planlanacak. ++

6. İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ EYLEM PLANI 2011- 2023 HEDEF B1.4. 2017'ye kadar binalara “Enerji Kimlik Belgesi” vermek. Kamu bina ve tesislerinde, enerji tüketimini 2015'e kadar %10, 2023'e kadar %20 azaltma.

HEDEF B2.1. 2017'den itibaren yeni binaların %20 enerjisi yenilenebilir olacak ++

7. Neden yazdım?

@RTErdogan @TCEnerji @csbgovtr @Akparti @TCTarim @TUSIAD @MUSIAD Strateji belgeleri kâğıtta kalmayıp uygulansa, enerji sıkıntısı/ kesintisi, yüksek Doğalgaz ve Elektrik faturaları olmazdı.!

@halktvcomtr @tele1comtr @gazetesozcu @Gazete_Yenicag @cumhuriyetgzt ++

8. HEDEF U1.1. 2023'de demiryolu yük taşımacılığında (2009'da %5) payın %15’e, yolcu taşımacılığı (2009'da %2) payın %10’a çıkarılması,

HEDEF U1.2. 2023'de denizyolu yük taşımacılığı (2009 ton-km olarak %2,66) payın %10’a, yolcuda (2009 yolcu-km %0,37) payı %4’e çıkartmak. Hani!!?

9. Sayın @kilicdarogluk @meral_aksener @alibabacan @Ahmet_Davutoglu @HDPgenelmerkezi

@chptbmm @iyipartitbmm

Sizler de proje- strateji belgeleri hazırlayıp, hazırlananları okumayıp, eksiklerini gidermeyip uygulamazsanız, böyle twitt’leri size de yazarlar!