1. YAZARLAR

  2. Ümit YALIM

  3. Kuzey Ege Adaları'nın hukuki statüsü...
Ümit YALIM

Ümit YALIM

YAD
Yazarın Tüm Yazıları >

Kuzey Ege Adaları'nın hukuki statüsü...

A+A-

Kuzey Ege Adaları'nın hukuki statüsü, 30 Mayıs 1913 Londra Antlaşması, 13-14 Şubat 1914 tarihinde Yunan Kraliyet Hükümeti ve Osmanlı Devleti’ne tebliğ edilen Altı Büyük Devlet (Almanya, Avusturya-Macaristan, İngiltere, Fransa, İtalya, Rusya) Kararı, 24 Temmuz 1923 Lozan Antlaşması ve 20 Temmuz 1936 Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile belirlenmiştir.

30 Mayıs 1913 Londra Antlaşması'nın 5. Maddesi ile Birinci Balkan Savaşı'nda Yunanistan tarafından işgal edilen Kuzey Ege Adaları ve Meis Adası'nın geleceği hakkında karar verme yetkisi Altı Büyük Devlet'e verildi.

İkinci Balkan Savaşı'ndan sonra Londra'da düzenlenen Süfera Konferansı'nda Altı Büyük Devlet (Almanya, Avusturya-Macaristan, İngiltere, Fransa, İtalya, Rusya), Ege adaları konusunda ortak kararlarını, 13 Şubat 1914'te Yunanistan'a ve 14 Şubat 1914'te de Türkiye'ye birer nota ile bildirdiler. Karara göre Gökçeada, Bozcaada ve Meis Adası Türkiye'ye iade edildi, Yunan işgalindeki diğer Ege adaları ise silahlandırılmamak ve askeri amaçlarla kullanmamak şartıyla Yunanistan'a verildi. Yunanistan'a adaların egemenliği değil, sadece kullanma hakkı yani zilyetlik (possession) hakkı verildi. 13-14 Şubat 1914 tarihli Altı Büyük Devlet Kararı'nın metni Fransızca olup Ege Adaları ile ilgili bölüm aşağıya çıkarılmıştır:

En conséquence les six Puissances ont soumis la question à une étude attentive et aprés un échange de vues, ont décidé que la Gréce restituerait à la Turquie les iles d'Imbros et de Ténédos et conserverent la possession définitive des autres iles de la Mer Egée qu'elle occupe actuellement. L'ile de Castellorizzo sera également rendue à la Turquie.

Les six Puissances ont également décidé que des garanties satisfaisantes leur seraient données ainsi qu'à la Turquie par la Gréce, que les iles dont elle gardera la'possession ne seront ni fortifiées ni utilisées pour un but naval ou militaire et quelle prendra des mesures effectives en vué de prévenir la contrebande entre les iles et le Territoire Ottoman.

13-14 Şubat 1914 tarihli Altı Büyük Devlet Kararı’nın Ege Adaları ile ilgili bölümünün İngilizce çevirisi aşağıya çıkarılmıştır:

Consequently the six Powers subjected the question to a careful study and after an exchange of views, decided that greece would restore to Turkey the islands of Imbros and Tenedos and retain the final possession of the other islands of the Aegean Sea it currently occupies. The island of Castellorizzo will also be returned to Turkey.

The six Powers have also decided that satisfactory guarantees will be given to them, as well as to Turkey by Greece, that the islands from which it will be kept will not be fortified or used for a naval or military purpose, and that effective measures will be taen in order to prevent contraband between the islands and the Ottoman Territory.

Süfera Konferansı sırasında kayıt altına alınan İngiliz Kraliyet Ofisi tutanaklarında da, Yunanistan'a, adaların egemenliği değil, sadece kullanma hakkı yani zilyetlik (possession) hakkının verildiği açıkça görülmektedir.

Metin ve tutanaklarda Yunanistan’a sovereignty (egemenlik) hakkı verilmemiştir. Sadece possesion (zilyetlik) kullanma hakkı verilmiştir.

Ayrıca Prof. Dr. Hüseyin Pazarcı'nın 1986 basımlı, 'Doğu Ege Adaları'nın Askerden Arındırılmış Statüsü' adlı kitabında, Prof. Dr. Sevin Toluner'in 2004 basımlı, Türkiye'nin Bazı Dış Politika Sorunları kitabında ve Deniz Bölükbaşı'nın 2004 basımlı, Turkey and Greece kitabında Yunanistan'a, Kuzey Ege adalarının egemenliği değil, sadece kullanma hakkının yani zilyetlik (possession) hakkının verildiği açıkça yazılmıştır.

Türkiye’deki Osmanlı Arşivi ile Almanya, Avusturya, Macaristan, İngiltere, Fransa, İtalya ve Rusya’daki Devlet arşivlerinde muhafaza edilen orijinal belgelerde Yunanistan’a Kuzey Ege adalarının egemenliği değil, sadece kullanma hakkının yani zilyetlik (possession) hakkının verildiği yazılıdır. 

1923 Lozan Antlaşması'nın 12'nci Maddesi ile 13 Şubat 1914 tarihli Altı Büyük Devlet kararı bir kez daha teyit edildi. Yunanistan'a, Kuzey Ege Adaları'nın egemenliği değil, sadece kullanma hakkı yani 'zilyetlik' (possession) hakkı verildi. Kuzey Ege'de bulunan Taşoz, Semadirek, Limni, Bozbaba, Midilli, İpsara, Sakız, Sisam ve Ahikerya adalarının mülkiyeti ve egemenliği ile deniz yetki alanları ve hava sahası Türkiye'de kaldı.

1923 Lozan Antlaşması'nın 13'üncü Maddesi ile Yunanistan'ın adaları, askeri maksatlarla kullanamayacağı kararlaştırıldı.

1923 Lozan Antlaşması'nın 12 ve 13'üncü maddelerine göre; Taşoz, Semadirek, Limni, Bozbaba, Midilli, İpsara, Sakız, Sisam ve Ahikerya adalarının egemenliği ve mülkiyeti ile adaların karasuları, bitişik bölge, kıta sahanlığı, münhasır ekonomik bölgeleri ve hava sahası Türkiye Cumhuriyeti'ne aittir. Anılan adalarda ve adaların deniz yetki alanlarında bulunan petrol, doğalgaz, balık ve benzeri her türlü canlı/cansız varlıkların sahibi Türkiye'dir.

1936 Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile Türkiye'ye, boğazlar bölgesi ile Türkiye'ye ait Gökçeada ve Bozcaada'yı yeniden askeri hale getirme yetkisi verildi. Bu yetki Semadirek, Limni ve Midili adalarını kapsamıyor.

Bülent Ecevit - Necmettin Erbakan Koalisyon Hükümeti, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı'na 02 Temmuz 1974'te Kuzey Ege Denizi Türk Kıta Sahanlığı'nda petrol arama ruhsatı verdi.

TCG Çeşme Gemisi 13-17 Mart 2017 tarihleri arasında, TÜBİTAK Marmara Gemisi ise 13 Şubat - 10 Mart 2019 tarihleri arasında Taşoz, Semadirek, Limni, Midilli ve Ahikerya adalarının kıta sahanlığında araştırma yaptı.

 

     BM Deniz Hukuku Sözleşmesi Md. 77’ye göre kıta sahanlığı üzerinde araştırma yapma ve buranın doğal kaynaklarını işletme hakkı sahildar devlete yani egemen devlete aittir.   

     Uluslararası antlaşmalara göre Adalar (Ege) Denizi Türk Kıta Sahanlığı geniş bir alanı kapsamaktadır.

 

Önceki ve Sonraki Yazılar

YAZIYA YORUM KAT

UYARI: Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış,
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.