Prof. Atila BİTİGEN

Prof. Atila BİTİGEN

platform
Yazarın Tüm Yazıları >

Etik ve ahlak

A+A-

Örf, adet, anane, gelenek görenek anlamında kullanılan etik, Antik Yunan dilinde ethos kelimesinden geliyor. Latince mores’in karşılığı ahlak ile eş anlamda kullanılıyor günlük yaşamda. Ahlak geleneği iyi insan fikri, etik geleneği ise iyi hayat fikri üzerine kurulmuştur.

Etik bilimi iyi ve kötü, doğru ve yanlış, erdem ve ahlaksızlık, adalet ve ceza gibi kavramları açıklayarak insan ahlakının sorularına çözümler arar. Platon kendi eseri olan Symposium’da insanların kendi içlerinde sahip olması gereken etik erdemleri Cesaret, Basiret, Adalet ve İtidal olarak dört farklı başlığa ayırmıştır. Aristo’nun da etik hakkında farklı düşünceleri vardır, O’na göre erdem etiği akli erdem ve ahlaki erdem olarak iki farklı dalda incelenmelidir. Platon, etik sorunlarını devlet ve toplum kavramlarıyla birlikte ele almıştır; bireysel etikten ziyade toplumsal etik üzerine yoğunlaşmıştır. Aristoteles’in etik anlayışı da yine yoğun toplumsal unsurlar barındırmış, uç kötü davranışın ortası, vasatı, erdem saymıştır.  Aşırılıktan uzak ılıman mutedil orta yolu ahlaklılık olarak değerlendirmiş.

Etik ve ahlak kelimesi genellikle “doğru” ve “yanlış” kavramları etrafında sıklıkla birbiriyle karıştırılarak kullanılan kelimelerdir. Etik ve ahlak aynı anlama gelmemektedir. Etik, toplum tarafından oluşturulmuş kodlar, normlar gibi kurallara karşılık gelir ve örneğin iş yerinde ya da dinde belirlenen normları belirtir. Kamusal alandaki mesleki ilkeler için etik kavramı kullanılır. Prosfosyonel meslek dallarında her mesleğin uymak zorunda olduğu mesleki ilkeler etiktir. Avukatların doktorların mühendislerin bağlı oldukları uluslararası ve ulusal meslek ilkeleri vardır ona mesleki etik denir. Bilimsel çalışma da aynı şekilde evrensel ilkelere bağlı insan ve hayvan deney kobay haklarına karşı sorumlu olduğu etik ilkelere uymakla yükümlüdür. Meslek örgütleri ilkeleri belirler ve denetleyerek toplum yararına olan çok önemli işler görürler. Birinci olarak, belli bir meslek mensuplarının eğitimlerini ve uygulamalarını, mesleğin bilimsel nitelikleri ve ahlak kuralları açısından denetliyorlar. Böylece hem profesyonel mesleklerin seviyesini yükseltiyor, koruyor, hem de sahtekârların, şarlatanların, belli meslekler adına insanları dolandırmasını, aldatmasını önlüyorlar. İkinci olarak, kendi meslekleriyle ilgili olan, halk sağlığını tehdit eden toplumsal sorunlara sahip çıkıyor, kamu yararını koruyorlar.

Ahlak evrensel değil kültürel ve toplumsal şartların bir ürünü olup ortak yaşamı kolaylaştıran kişinin topluma uyumunu sağlayan kurallar bütünüdür. Toplumların coğrafi ırkı dini farklılıklarından oluşan ahlak anlayışlarında toplumdan topluma farklılık vardır. Pakistan’da iki erkek el ele dolaşırsa kardeşlik sevgi ve dostluk belirtisi iken, batıda iki erkek el ele tutuşması eşcinsel ilişki olarak görülür. İnsanlar bir arada yaşamaya başladıkları andan itibaren ahlak kurallarını belirlemişlerdir. Toplum olarak yaşamaya başlamak toplum olarak bir yapıştırıcı faktöre ihtiyaç duyduğundan dolayı her toplum bazı kurallar belirlemiş, bu kurallar toplumların yaşam biçimini ve genel toplumsal düşüncesini de oluşturmuştur. Toplumların oluşturdukları ahlak kurallarının geçirdikleri tecrübeler ve coğrafi şartlarla ilişkili olduğunu ve toplumların farklı tecrübeler yaşadıklarından dolayı farklı ahlaki ritüeller geliştirdiklerini belirtmiştir Halil KONUŞKAN hocamız.

Evrensel düzeyde meslek icra etmeyen insan, ulusal fayda katkı sunması mümkün değildir. Mesleklerimizde evrenseli yakalamalı ve standartlarımızı yükseltmeliyiz.Profesyonel meslekler uluslararası meslek etiği ilkelerini benimsemeli bunu her meslek dalı için kabul şartı sağlanmalıdır.Standartları yükseltmek için de hizmet içi eğitim ulusal meslek örgütleri tarafından sertifikasyon mecburiyeti getirilmeli. Her meslek dalı her yıl yenilikleri takip şartı getirilmeli yeterlilik sınavları yapılmalıdır. Meslek örgütleri siyasi çekişme kadrolaşma ile değil mesleki kaliteyi yükseltme etik ilkelere uygunluğu denetleme ve cezalandırma şartlarını birlikte belirlemelidir. Siyasette de etik yasası çıkartılmalı ve etik ilkeleri ihlale ceza verilmelidir.

Cehalet depreminin oluşturduğu ahlaksızlık kuralsızlık tufanına karşı korunmak için bireysel olarak ahlakımıza toplumsal alanda ise mesleki etiğe sıkı sıkıya tutunmalıyız. Ahlaksız kuralsız toplumlarda en çok profesyonel meslek sahipleri zorlanır. Bireysel alanda ahlaklı olmak İYİ insan olmak için, etik değerlere bağlılık ise İYİ toplum olmamız için elzemdir.

Önceki ve Sonraki Yazılar

YAZIYA YORUM KAT

UYARI: Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış,
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.