"Geleceği ön görmek kime ne kazandırır? Hatalarından ders almayan biri için iz sürmek kolay mıdır? Başarıyı yakalamak isterken neydi eksik olan şey? Bir aynam olsaydı eğer yansıtır mıydı gelecekten bir haber? Belki o zaman aydınlanırdı yolum. Adımlarım ışık saçardı. Sapmazdım karanlığa, benim bir aynam vardı.”

Yine böyle bir düşünce karmaşasına dalmışken hemen önümde yükselen kitap raflığımdan kırmızı kapaklı ince bir kitabın yere düşmesiyle rastgele açılan sayfalarına bakakaldım. Birkaç paragraf okuduktan sonra sayfaları dakikalar içerisinde merakla çevirdim. Bu kitapta farklı bir olay vardı. Okuduğum her cümle kulaklarımda birkaç kez tekrar ediyordu ve sanki bir büyüğüm ile karşılıklı oturmuşçasına samimiyet ve heyecanı birlikte yaşıyordum. Bana bu duyguları yaşatan kişi, ülkemizin kıymetli aydınlarından Profesör Dr Ali Fuat Başgil’di. Gençliğe ve gençlere verdiği değeri bu, adını "100 temel eserler" arasına yazdırmış olan kitapta göstermiş olup başarının sırlarını bir nasihat sıcaklığında paylaşmıştı. İşte bu anlamda sözleri altın değerinde sayılan Ali Fuat Başgil’in fikirlerine kulak veriyoruz:

“İnsan zekası ve bilgisiyle değil ancak iradesiyle insandır.”

Hayatımızı şekillendiren ve bizi bu yolda özgür bırakan gerçektir irade. Görülen o ki şu vakte kadar insan, sahip olduğu iradenin vücut bulmuş halini taşımıştır. Duruma böyle baktığımızda diğer canlılardan bir fark aramamız işten bile değildir. Aksi takdirde bir saman çöpünden dahi farkımız olmaması normal karşılanırdı. O halde biraz daha düşünecek olursak eğer insanı değerli kılan eşsiz bir kıymetin yani iradenin farkına varmış oluruz. Kitapta da belirtildiği üzere irade meselesi başarının anahtarıdır. Peki ya bu anahtar nasıl işlev kazanır? Bir işe başlamadan önce gayet tabii olarak uzun soluklu bir düşünce evresinden geçeriz. Neyin nasıl olacağına dair A'dan Z'ye sonuç çıkarıp dururuz. Bu esnada kapıyı aralayacak olan anahtar biçimlenir ve en son iradenin emriyle karar verir. Fark edilirse eğer her karar bir irade sonucudur. Ve işte hayatta da başarılı olmak tüm benliğimizi hareket geçirmek, karar vermekle başlar.

"Geleceğini karanlık bir tesadüfün cilvesine terk etme"

İrade meselesine değinmişken burada bir ayrımı yapmakta fayda var. Genellemek gerekirse eskilerin deyimiyle şuur kavramını, iradenin bağlı olduğu bir anlayış bütünü şeklinde açıklayabiliriz. İrademiz faaliyetlere dökülmeden önce bilincimize birçok kez danışır. Bu anlamda Başgil’in de ifade ettiği gibi “bilinç içimizde yaşayan bir hazinedir.” Bu hazineyi değerli kılmak bizim görevimiz. Ayrıca hazinemizin içine doldurduğumuz her şey bizden bir parçayı temsil eder. Gençlik döneminin bu durum içerisinde ele alınmasının önemli bir tarafı, hayattaki deneyim boşluğunun doğru yönlendirmelerle kapatılmasını sağlanmaktan ileri gelir. Özellikle de şu zamanlarda “gelecek kaygısı” adı verilen kendi yolunu çizmekten mahrum olma hali gençlerin başını bir hayli döndürmekte. Gençlerle Başbaşa kitabı bana kalırsa bu soruna şöyle bir cevap vermektedir: Aslında yol bir çizgi çekmekten öte iz sürmekle takip edilebilir.

"Mutluluğun şartı insanın kendi içiyle uyumlu yaşamasıdır."

Evet, hepimiz kendi hikayemizin baş kahramanları olmak isteriz. Ancak bu hikayeyi yazarken kimlerden ilham alacağımız bilinmez. Başgil burada iki türlü rehber örneği verir. İlki gösterişli hayatlarıyla manevi değerlerden yoksun, düzenbaz ve etrafına zarar veren iradesiz kimseleri kapsar. Bu kimselerin hayattaki başarıları da kendileri gibi aldatıcıdır. Verilen bir diğer örnekte ise: ahlaki iradenin öne çıktığı, vicdani muhakemeye sahip ve başarının emek isteyen bir sonuç olduğunun bilincindeki insanlar gösterilir. Geçmişe baktığımız zaman her iki türde de rehber olabildiğince fazladır. Burada güç olan şeyse ikisini ayırt edebilmektir. Ve tabi tercih hakkı da bir irade sonucudur. Aslında başından itibaren yaşadığımız sorun buradan kaynaklanır. İnsanı rasyonellikten alı koyan sebep irade yetersizliğidir. Ancak her insanın hayatının birçok döneminde irade sorunu yaşadığı ortadadır. Bu kitapta Başgil, gençliğin azımsanamaz zafiyetlerini irade temelli açıklamıştır. Ve bu başlığı daha da genişleterek iradeli olmanın gençlere hayatta ne gibi öncelikler tanıyacağını belirtmiştir. Genel manada Başgil’in irade hakkındaki düşünceleri varsayımlardan öte insanın kendisiyle yüzleşmesinin tecellisidir.

Gençlerle Başbaşa kitabı, halihazırda tüm güncelliği ve eskimeyen içeriğiyle birçok okuyucuyla buluşmaya devam ediyor. Dilerim ki bu karşılaşma rastlantıdan öte olsun. Özellikle de günümüzde gençlik için ihtiyaç haline gelen rol modeli belirlemek adına kılavuz niteliği taşıyan kitap, umudun yeniden başlamak olduğunu bize kanıtlıyor. Ve artık arayışa bir son verip kararlar almanın vakti geldiğine işaret ediyor. Bir ayna bulmak ümidiyle…

Erdem İRİ